Er was eens een tunnel in Nijverdal en die heette...

Ooit gehoord van Leo ten Brinke? Waarschijnlijk niet, tenzij je in Nijverdal woont. Deze lokale kroegbaas bedacht in de jaren zeventig een plan om het centrum van Nijverdal te verlossen van de voortdurende verkeersstromen; leg er een tunnel onder. Twee jaar later overleed hij en het daarna nog bijna 40 jaar duren voordat zijn Tunnelplan werd voltooid.

Maar inmiddels ligt er in Nijverdal een 500 meter lang ondergronds tracé voor zowel trein- als autoverkeer. Boven op de tunnelbak is met bewoners gewerkt aan plannen voor de openbare ruimte; een prachtig park wordt inmiddels aangelegd. Terwijl de trein al enige tijd door de tunnel rijdt, heeft de provinciale weg N35 echter forse vertraging opgelopen vanwege ICT problemen en is nog altijd niet open. (Rondom de laatste Provinciale verkiezingen is dit zelfs onderdeel geweest van een mini-conference van Jan Jaap van der Wal op nationale televisie.)

Tot zover onderscheid Oost-Nederland zich niet veel van de rest van het land; overal worden infrastructurele projecten uitgevoerd en overal worden budgetten en planningen overschreden door onvoorziene omstandigheden.

Er deed zich echter wel een ander verschil voor in Nijverdal. De gemoederen liepen hoog op over de naamgeving van de nieuwe tunnel. Veel Nijverdallers wilden de tunnel noemen naar Leo ten Brinke, een van de grondleggers van het eerste uur. Het bracht zelfs lokale partijen nader tot elkaar in dit gemeenschappelijke standpunt. Maar in dit land gaan Rijkswaterstaat en ProRail over de naamgeving van tunnels. Sterker nog, ze zijn bevoegd gezag voor de naamgeving. En dus besloten zij de tunnel Salland-Twentetunnel te noemen omdat deze naam de weggebruiker “een geografische herkenbaarheid en oriëntatie biedt”. Het beleid van Rijkswaterstaat is om tunnels nooit te vernoemen naar een persoon, hooguit naar een lid van de koninklijke familie.

Een brief van de gemeente naar de landelijke infrastructuurgiganten mocht niet baten; Leo kwam niet op de tunnel. De bouwcombinatie noemde zich wel Leo ten Brinke want ja, je gaat wel een enorm project uitvoeren midden in een hechte gemeenschap en niet ergens op een verlaten braakliggend terrein.

Naamgeving van straten en kunstwerken is regelmatig onderwerp van discussie op veel plekken in Nederland. In het geval van Nijverdal dus bij nieuwe naamgeving, in Amsterdam laait ineens een discussie op over een al jarenlang bestaande naam. Vanwege de plannen voor een tweede Coentunnel is daar nu discussie ontstaan over de oorspronkelijke naamgever Jan Pieterszoon Coen. Deze kolonisator was een van de grootste moordenaars uit de Nederlandse geschiedenis. Ook hier blijft de commissie die er over gaat echter vastberaden in haar standpunt want verandering van naam is ‘ te duur en te verwarrend voor het weg- en scheepvaartverkeer.’ En over de nietszeggende naam ‘Noordzuid lijn’ in Amsterdam hoor je niemand.

Wat zijn er verder voor verschillen in dit soort naamgeving in Nederland? Navraag bij René Dings van de geweldig informatieve website www.overstraatnamen.nl leert dat er wel degelijk verschillen zijn in naamgeving tussen Oost-Nederland en de rest van het land. Uiteraard zit dat in geografische en landschappelijke kenmerken maar namen die te maken hebben met kibbelen liggen bijna allemaal in Drenthe. Wat betreft achtervoegsels kent Gelderland verreweg de meeste -stegen en in Overijssel hebben ze relatief de meeste –wegen.

Elke stad heeft wel een schildersbuurt of een moderne planetenwijk maar overal worden ook de lokale helden geëerd met straatnamen. Dat geeft immers identiteit aan en binding met een plek.

En dat zou je zeker ook verwachten als het centrum van een plaats voorzien wordt van nieuwe infrastructuur. Juist in het hart van een gemeenschap past de naam van een lokale held. Een held die ook nog eens getuigt van echte burgerparticipatie. En een held hebben ze in Nijverdal wel nodig met de ICT-problemen in de tunnel en de uitgestelde opening. Schrale troost dat er inmiddels wel een weg naar Leo is vernoemd…

Op donderdagavond 23 april organiseert de GSRO een excursie naar de tunnel en het tunneldek in Nijverdal o.l.v. de gemeentelije projectleiders. Ook gaan we die avond dieper in op de achtergrond van het project en het proces waarmee de burgers mede vorm hebben mogen geven aan het dek. Voor meer informatie klik hier.