Je buren kennen is zo gek nog niet.

“We moeten weer een ‘agenda stad’ hebben, want alleen als onze steden groeien kunnen we meetellen in de wereld economie”, was kort samengevat de strekking van een stuk dat ik onlangs via Twitter las in het Parool. Wat een onzin, dacht ik want waar aan voorbij wordt gegaan is dat de gemiddelde wereldstad inmiddels eerder 40 mln dan 1mln (grootte van Amsterdam) heeft en dit soort steden hun groei vooral danken aan de enorme toevloed van nieuwkomers, (economische) vluchtelingen zeg maar. 

Deze mensenmassa’s maken dat er in de woorden van moderne economen een substantiële markt is waar economische groei wordt aangejaagd door innovatie en vernieuwing. Er zijn immers altijd afnemers genoeg. Dat deze immense metropolen tegelijkertijd hun eigen problemen niet meer kunnen managen omdat juist daar de economische groei uiteindelijk slechts enkelen ten goede komt wordt simpelweg vergeten. Kijk maar eens naar Londen, waar de gewone sterveling niet meer betaalbaar kan wonen. 

Waarom wind ik me nu zo op over dit soort stellingen, uit de koker van wat heet ‘beleidsmakers’? Omdat het zo weinig blijk geeft van aandacht en zorg voor onze samenleving. Het zijn van die abstracte vluchten naar voren die verbloemen dat we niet weten hoe onze dagelijkse werkelijkheid vorm te geven. Maar ook omdat het voorbij gaat aan de enorme kansen en mogelijkheden die ons land biedt en dergelijke stellingen impliciet afzetten tegen gebieden, en daarmee mensen, die genoegen nemen met wat ze hebben en liever bouwen aan een menselijke omgeving. In onze cultuur leren we dat alles mooier, groter en beter moet. Ambitie wordt vertaald naar macho gedrag en als dat er niet is ben je maar een sul en niet interessant voor een wereld die langzaam aan steeds gekker wordt en doordraait.

Wat is er nou een mooiere ambitie om een samenleving na te streven waarin een ieder het naar zijn zin heeft, zijn kwaliteiten mag inzetten voor zichzelf en anderen - laten we zeggen de romantische beelden bij het eeuwige arcadische platteland waar we willen wonen en op vakantie gaan. Nog niet zo lang geleden trokken intellectuelen en creatievelingen de stad uit op zoek naar minder hectiek en vonden op het platteland de rust en de ruimte die ze nodig hadden. Natuurlijk trok ook een deel van hen dat niet, ze beseften plotsklaps dat je op het platteland ook moet werken om te leven en gingen terug naar de stad. Maar nog steeds als het even kan wordt er op grote schaal de stad uit gevlucht. 

Zo maar een plek in de Achterhoek?

Natuurlijk zijn er in Arcadië ook problemen. Niet alles is ideaal. Het mooie is echter dat je er ook kan werken, zeker in deze digitale maatschappij en in weerwil van alles zie je ook telkens weer mensen naar bijvoorbeeld de Achterhoek vertrekken. Zo biedt het platteland ruimte om naar een nieuwe moderne samenleving te groeien, waar een nieuw evenwicht gevonden kan worden en groei staat voor ontwikkeling en waar ruimte is voor nieuwe ideeën en innovatie.  Een blauwdruk vooraf is er niet, maar vraag je zelf af wat jij bij zou kunnen dragen en er gaan hier werelden voor je open. 

Fiets maar eens met me mee hier langs de dijk richting Duitsland, even de grens over of de Achterhoek in. Heel veel voormalige agrarische gebouwen zijn tegenwoordig woonstede van mensen die de stad voor gezien houden. Je terugtrekken uit de hectiek van de stad is geen romantisch ideaal meer, maar een werkelijkheid voor velen die nog steeds - en dat is een verschil met nog geen vijftig jaar terug - hun boterham verdienen in een globale economie. Telefoon en Internet en een goede weg- en railinfrastructuur hebben hun werk gedaan.

Het is al weer jaren geleden dat ik samen met een aantal beleidsmakers in Hoogvliet/Rotterdam de Dag van het (Wijk)beheer heb georganiseerd en waarop waarop ik tot ieders verbazing het dorp, de campingbeheerder, een beheerder van een plattelandsgemeente etc. uitnodigde om hun ervaringen te delen. Ervaringen waarvan wij van leerden hoe we in de grote stad (onze probleem wijken) beter konden organiseren. Kort samen gevat was hun ervaringsregel: zorg voor onderlinge verbondenheid, zorg dat de buren van elkaar weten wie ze zijn. 

Ook in het dorp is men gesteld op privacy, maar wordt ’noaberplicht’ gevoeld als een essentiële voorwaarde voor het behoud van een leefbare samenleving. Dit gevoel van verbondenheid wordt in de supergrote stad gemist en maakt dat ‘superstad’ uiteindelijk aan het eigen betrekkelijke succes ten ondergaan. Stop daarom met het idealiseren en het propaganda maken voor de superstad. De toekomst is aan het moderne, kleinschalige, innovatieve en betaalbare rustige Nederland.