Een nijver volkje als het onze heeft de behoefte om met nieuwe dingen te komen. Of het nu het wasmiddel is dat nieuwer dan nieuw moet zijn en nu nog schoner wast, of als het gaat over de inrichting van onze omgeving. Op mijn trainingsrondje fiets ik heel regelmatig over de dijk naar Duitsland en dan over Elten en de oude dijken weer terug richting Arnhem. Heen kom ik dan over de tunnel van de Betuwelijn en op de terugweg kijk ik uit over het rivierlandschap van de GeldersePoort. Telkens weer verbaas ik mij dan over het bordje "kwetsbaar gebied" (zie foto) terwijl je weet dat de A15 daar straks gewoon dwars doorheen gelegd gaat worden en het gedaan zal zijn met de stilte en rust.
De ene plek is makkelijker en beter naar de menselijk hand te zetten dan de andere. We ordenden her en der de ruimte en waar gewenst pastten we de natuur een beetje aan. Dat kostte steeds meer inspanning (lees geld) en met de bevolkingsgroei en wensen van mensen nam de complexiteit van die ordening toe.
Het werd ook complexer omdat ruimte geld kon opleveren. Maar soms zaten gebruikers van die ruimte hinderlijk in de weg. Dus kwamen er wetten die in geval van het collectieve belang (lees meer geld verdienen) de gebruikers van die ruimte buitenspel konden zetten. Weliswaar met een schadeloosstelling voor de (dreigende) onteigening maar dat woog zondermeer op tegen de hogere inkomsten. Inkomsten overigens die vaak niet aan het betroffen gebied ten goede kwamen. En dat ging goed zolang het ons economisch gezien voor de wind ging.
In deze economisch barre tijden is een nieuw wasmiddel in de ruimtelijke ordening geïntroduceerd. Dat nieuwe wondermiddel hebben we gebiedsontwikkeling genoemd. Gebiedsontwikkeling biedt de ruimte aan economisch krachtige activiteiten en schenkt als doekje voor het bloeden nog enkele decorstukken natuurontwikkeling. Een mooi voorbeeld hiervan is de natuur ontwikkeling in de Geldersepoort.
De Geldersepoort ontstond ooit uit behoefte aan waterbeheersing en als compensatie voor economische ontwikkeling elders. In de huidige laagconjunctuur gaat de doorgetrokken A15 dwars door het gebied heen en er niet onderdoor. En wie is gediend bij deze 'noodzakelijke' snelweg? De natuurcompensatie uit het verleden wordt vernietigd en de flankerende 'natuur' maatregelen zijn de doekjes voor het bloeden. Het gebied doet er economisch niet anders toe dan als doorgangsgebied, ruimte biedend aan een snelweg die het verkeer en met name het vrachtverkeer uit west Nederland met Duitsland en vice verca verbind. En de regio zelf, die krimt en de mensen trekken weg. Nederland op twee snelheden? Ik hou me aanbevolen voor meer beelden die conflicterende situaties blootleggen in een veranderend Oost Nederland.
Foto: met bordje "kwetsbaar gebied", uitkijkend richting de Betuwelijn(tunnel) in de Geldersepoort, december 2013