Regio Zwolle: Hanze of Moderne Devotie?

Je zou het misschien wel organische groei kunnen noemen, het proces van regio vorming dat sinds een paar jaar in Zwolle en omstreken plaatsvindt. Een paar jaar geleden schoven een zestiental gemeenten in de regio Zwolle bij elkaar aan tafel op zoek naar gezamenlijke kracht en samenwerking. De deelnemende gemeenten van deze kersverse regio liggen rondom de gemeente Zwolle en maken onderdeel uit van de provincies Overijssel, Gelderland, Flevoland en Drenthe. Voorheen kwamen deze gemeenten, als gevolg van de provinciale indeling, amper bij elkaar op de koffie.

Deze nieuwe horizontaal gestarte samenwerking smaakte al snel naar meer, enkele aanpalende gemeenten overwegen inmiddels ook een liaison met deze nieuwbakken regio aan te gaan, zo werd ons deze week verteld. Het is een van onderop beweging, Minister Plasterk heeft hier feitelijk het nakijken.

Afgelopen week organiseerde de regio voor de tweede keer een jaarcongres. Om te ontmoeten, de delen maar ook om met elkaar op zoek te gaan naar de gemeenschappelijke drager van de regio. Wat is het bindmiddel dat deze regio feitelijk tot een natuurlijk geheel aaneen smeed? Hier is iets bijzonders aan de hand. Het gaat niet om “branding” van bovenaf. Er is ook niet sprake van een door subsidies gedragen “valley” en er is ook niet specifiek één economische thematische drager aan te wijzen die het gebied verbijzondert ten opzichte van het omliggende gebied. Toch kruipen deze gemeenten graag naar elkaar toe.

Economisch wordt in de regio Zwolle heel goed gepresteerd en Zwolle staat al jaren in de top van een aantal ranglijsten. Natuurlijk heeft de regio ook last van de crisis, dat kan niet worden ontkend, maar het algehele beeld is gunstig en de verwachtingen zijn positief gestemd. Als verklaring wordt al gauw naar de logistiek gunstige ligging verwezen, maar misschien zijn er wel heel andere factoren mede bepalend voor dit aangename resultaat.



Op het congres van vorig jaar werd op het podium met elkaar gediscussieerd over de mogelijke dragers van het geheel. Men was het er absoluut over eens dat ze iets met elkaar hadden, maar wat dat dan was, of hoe men zich naar buiten zou moeten positioneren, daar was nog geen eenduidig antwoord op. Een dergelijke discussie ontbrak dit jaar. In plaats daarvan was de cultuurhistoricus Professor Herman Pleij uitgenodigd zijn licht over de regio te laten schijnen. Hij deed dat op voortreffelijke wijze en vatte de identiteit en het onderscheidende van de regio heel concreet samen als de onlosmakelijke verbinding tussen Hanze en Moderne Devotie dat in de genen van de bewoners zit verwerkt. "Het individualisme, zo kenmerkend voor de huidige tijd is hier toentertijd al uitgevonden. Hier werden vragen gesteld, hier stond de eigen verantwoording voorop, of men nu op weg was op aard of naar de hemel". De zaal moet even lachen, dit is mooi en boud geformuleerd. Maar ondertussen niet minder waar.

Een dergelijke houding leidt tot ideeën-rijkdom, tot ondernemerschap en tot pragmatisch gevoel van samenwerken. Allemaal zaken die voortkomen vanuit kracht en verbinding. Bij de Hanze denkt iedereen aan mooie historische binnensteden en bij religie aan een kerkgebouwen en een stelsel van regels. Maar wat de regio Zwolle verbind is een erfgoed dat veel meer tussen de oren zit dan in stenen of boeken is verankerd.

Na afloop van het congres werd aan de deelnemers de "regio Zwolle monitor" uitgedeeld. In het voorwoord staat: 'Kenmerkend voor de Regio Zwolle is de hechte samenwerking tussen de vier O's: Ondernemers, Overheid, Onderwijs en Onderzoek.' Dat is mooi en ook verstandig maar ik zoek eigenlijk iets anders en blader door. Wordt in de monitor ook het eigene benoemd dat zo kenmerkend is voor deze regio? Veel cijfers over de economie, demografie en topsectoren, maar niet over het wezen van de regio, het unieke verbindende.

Ik ben benieuwd of de handschoen die Pleij heeft opgeworpen wordt opgepakt. En dat in de monitor van volgend jaar de beschrijving niet alleen wordt gezocht in economische prestaties, instituties en topsectoren maar ook in het niet stoffelijke, en om nog een stapje verder te gaan, of beleidsmakers en ondernemers het gezamenlijk aandurven deze regio te “branden” met de combi van Hanze én Moderne Devotie. Het Hanzeverleden is roemrijk, maar niet voldoende onderscheidend, daar kunnen zich immers vele steden in Noordelijk Europa op verstaan, de combinatie van Hanze én Moderne Devotie daarentegen heel bijzonder, alleen voor dit gebied van toepassing en daardoor heel uniek.