Gebruik van Big Data in de Ruimtelijke Ordening, zinvol of onzin?

Vanuit de trein op de brug bij Nijmegen viel mijn oog op het Honig terrein, een industrieel complex aan de Waal, waar onder andere een bijzonder succesvol restaurant is gevestigd. Ik vroeg me verwonderd af hoe de eigenaar heeft kunnen inschatten dat dit restaurant op deze plek kans van slagen had, gezien de matige bereikbaarheid, de geïsoleerde ligging (ver van het centrum) en de nabijheid van een verouderd bedrijventerrein. Intuïtie, kennis van de markt of ....?

Op de GSRO bijeenkomst van 21 januari j.l. kregen we een presentatie over Big Data en de mogelijkheden daarvan. Mark van der Net van OSCity heeft met steun van onder andere de Universiteit van Eindhoven, het Stimuleringsfonds voor Creatieve Industrie en Het Nieuwe Instituut een webomgeving gebouwd waarin de nieuwste informatietechnologie en ruimtelijke ordening samen komen en waarin iedereen direct geografische data kan opvragen, combineren en visualiseren. Het idee is goed, gegevens die voor iedereen vrij toegankelijk zijn en die kunnen worden gebruikt als basis voor beleidskeuzes en ruimtelijke visies. Gegevens die ons helpen de maatschappij beter te doorgronden, om onze ideeën over de toekomst beter te laten aansluiten op de werkelijkheid.  

Aan de hand van een aantal voorbeelden werd duidelijk welke informatie je kunt gebruiken en waar dat toe leidt. Bezoekersstromen van een binnenstad kunnen bijvoorbeeld gevolgd worden door middel van de locatieservices van GSM's, foto's van Instagram en twitterlocaties. Daardoor krijg je informatie over plekken die gewild zijn, over het bezoekgedrag van mensen, de gebruikte looproutes en de duur van het bezoek. Die informatie kan gebruikt worden als je ergens een winkel wilt vestigen, als je het openbaar vervoer beter wilt afstemmen op de locatiewensen van gebruikers, of als je wilt achterhalen waarom sommige plekken in trek zijn en andere niet.   

Na de bijeenkomst, onderweg naar huis, vroeg ik me af wat Jane Jacobs zou vinden van Big Data. Kun je hiermee echt achterhalen wat de beweegredenen zijn van mensen om een bepaalde plek te bezoeken? Neem bijvoorbeeld het restaurant op het Honig terrein, wordt het succes ervan niet vooral bepaald door de kwaliteit van het eten en de bediening, de identiteit van de plek, de industriële uitstraling en het feit dat het een creatieve hotspot is met jonge startende ondernemers? 

Ook vroeg ik me af in hoeverre je op basis van een grote hoeveelheid gegevens harde uitspraken kunt doen. Twitter, Instagram en GSM's geven slechts een beperkt beeld van de werkelijkheid. En het is natuurlijk ook niet geheel toevallig dat juist de afgelopen jaren is gebleken dat intuïtief ontstane ideeën, toevalligheden en creatieve oplossingen van onderaf, succesvol waren, in tegenstelling tot geplande ontwikkelingen.

Maar laat ik Big Data niet gelijk aan de kant schuiven. Ze kunnen wel een bijdrage leveren aan de ruimtelijke ordening, zolang iedereen zich ervan bewust is van de beperkingen van het gebruik ervan. Vakspecialisten blijven bijvoorbeeld nodig om gegevens op hun waarde te kunnen schatten. En laat dat nou net één van de conclusies zijn die we met z'n allen al hadden getrokken op de GSRO avond.