GSRO debat 29 januari 2014

Bij het debat vroeg de inleider Chris Lanting zich af of we niet te veel in winkeloverschot en krimp denken. Wie weet zou de economie voor de winkels weer kunnen groeien. Daarop wil ik graag reageren. Tijdens de bijeenkomt werd hierop al aangeven dat het een demografische kwestie is, een krimpende bevolking in dit deel van het land. Aanvullend daarop zijn er ook een aantal andere structurele veranderingen die maken dat ik geen ruimte zie voor groei die enigszins in de buurt komt van voor de jaren negentig of 2002 tot september 2008.

Door de demografische veranderingen zal er meer besteed moeten worden aan zorg. Daardoor blijft er veel minder over voor investeringen in nieuwe ontwikkelingen. Kijk alleen maar eens naar de ontwikkeling van de uitgaven op de Rijksbegroting van het ministerie van I&M en VWS. De ruimte die groei van de arbeidsproductiviteit zou kunnen bieden gaat compleet op aan de groeiende zorgkosten.

Over de groei van die arbeidsproductiviteit gesproken, dat gebeurd ook alleen als er minder ambtenaren komen en het Rijk regiokantoren sluit. Apeldoorn en Zutphen hebben daar last van. Apeldoorn staat niet op de lijst van steden die in aanmerking komen voor rijkskantoren (gelukkig zit er nog wat belastingdienst) en de Rechtbank in Zutphen wordt gesloten.

Het redden van de banken heeft het Rijk zoveel schulden doen maken dat zij die lasten moeten doorschuiven naar gemeenten, in de vorm van decentralisaties met een vermindering van de bijdrage. Ook de Wet houdbare overheidsfinanciën is daar een voorbeeld van. Overheden en banken zijn nog steeds bezig om hun schulden te verminderen cq kapitaalposities te verbeteren, er is nog veel vastgoed te hoog gewaardeerd, voordat die lucht er uit is, zijn we jaren verder. Daarnaast moeten gemeenten ook flink op de kleintjes letten door teruglopende grondopbrengsten. De gemeente Arnhem kan zich geen grote dingen meer veroorloven. Het zal van onderop moeten gebeuren, zoals nu ook in het Coehoorn gebied plaatsvindt.

De trek naar de stad werd genoemd. Het is waar, de steden trekken sinds 10-15 jaar weer erg aan. Met name in Noordvleugel van de Randstad is dat te merken. Het is de vraag in welke mate Arnhem daar in mee kan (blijven gaan). Urban, cultuur en hippe milieu’s zijn daarvoor onontbeerlijk. Met het Modekwartier heeft Arnhem daar goed gescoord. Maar om nu te zeggen dat je over de hoofden heen kunt lopen op zaterdagmiddag op de Klarendalseweg? Nee dat is echt niet het geval. En het gat met het theater en toneelaanbod met Amsterdam is erg groot en wordt door de Rijksbezuinigen alleen maar groter.

Mensen hebben ook minder te besteden omdat er middenklasse banen verdwijnen. Die komen door uitplaatsing naar goedkope lonen landen en automatisering te vervallen. Banen voor hoger opgeleiden en lager opgeleiden staan minder aan die druk bloot. Maar die lager opgeleiden gaan ook geen boost geven aan het winkelapparaat, omdat zij al meerdere baantjes moeten hebben om rond te komen. Kijk maar eens naar hoeveel banen verloren gegaan zijn bij Centraal beheer e.d. Ook de Rabobank gaat haar kantorenpark verder inkrimpen. Dus de werkeloosheid zal niet snel verbeteren, is mijn verwachting. Zeker niet de echte werkeloosheid. Denk aan ZZP’ers, mensen die langer gaan studeren en andere die zich terugtrekken uit de statistieken, omdat het toch geen zin heeft of ze anders eerst hun huis moeten opeten.

Daarnaast staat de deeleconomie nog in zijn kinderschoenen. Het delen van auto’s (al dan niet bij Greenwheels) en sites als Peerby schieten als paddenstoelen uit de grond. Delen in het nieuwe hebben. Dat geeft ook veel meer community gevoel aan wijken dan dat eeuwige funshoppen. En funshoppen is gewoon ook niet duurzaam. De goedkope en instortende naaiateliers laten dat ook weer zien.

Tot slot, de groei van internetwinkel slokt nog erg veel on-site verkoop op. Weliswaar zijn er een paar online-winkels die ook een on-site winkel openen, maar dat kan het nog komende verlies aan winkelverkopen totaal niet bijbenen. Dus de verwachting dat de markt voor winkels op termijn nog zou kunnen groeien, is naar mijn idee een grote illusie.