Bewoners opdrachtgevers bij bouw

Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) is een vorm van sociale projectontwikkeling waarbij particulieren gezamenlijk opdrachtgever zijn voor hun eigen nieuwbouwproject. Door in een zo vroeg stadium mee te bepalen wat en hoe er gebouwd gaat worden, kunnen de woningen precies voldoen aan de individuele wensen van de deelnemers. Het fenomeen zelfbouw wordt steeds populairder in Nederland. Maandag 18 november besteedde de VPRO in Tegenlicht er uitgebreid aandacht aan. Ook de GSRO organiseerde de afgelopen maand een avond over collectief particulier Opdrachtgeverschap in Lent/Nijmegen.

Stephan Maussen van bureau BIEB illustreert de te nemen stappen in het planproces bij CPO-projecten vanuit de bewonerskant. Bureau BIEB begeleidt mensen die samen met toekomstige buren hun eigen woonhuizen willen bouwen. Zo ondersteunde  bureau BIEB de bewonersvereniging BONapart bij het realiseren van ‘t Nijland, een kleinschalige woonbuurt in het Nijmeegse Oosterhout. Hier worden voor het einde van het jaar veertien woningen gerealiseerd die divers van aard zijn: tweekappers, vrijstaand geschakelde en vrijstaande woningen op ruime kavels.

Bij bouwen in eigen beheer wordt allereerst een kopersvereniging opgericht. Deze vereniging fungeert als rechtspersoon en neemt de belangrijke beslissingen zoals het kiezen van een architect en aannemer, en vraagt uiteindelijk de bouwvergunning aan.

Het voordeel van CPO is dat gebouwd wordt tegen kostprijs. Er zit geen projectontwikkelaar tussen die eigen kosten inbrengt Deelnemers profiteren van het schaalvoordeel van een gezamenlijke ontwikkeling. Bij de start worden heldere afspraken tussen de bewoners en met de gemeente gemaakt waaraan iedereen zich tijdens het gehele traject moet houden. Dat is bedoeld om tussentijds afhaken te voorkomen. Overigens is er in het traject ruimte voor individueel vormgegeven woningen. De duur van een CPO traject bedraagt ongeveer twee à tweeëneenhalf jaar; één tot anderhalf jaar voor het ontwerpen van de woning en één jaar voor de bouw van de woning. De ervaring van bureau BIEB is dat de termijnen voor particulieren te overzien moeten zijn.

Andries Geerse van het bureau We love the city schetst de ontwikkelingen bij het (C)PO project ‘Plant je Vlag’ in de Vossenpels in Nijmegen. In dit project nam de gemeente Nijmegen het initiatief tot het bouwen in eigen beheer voor particulieren. Reden is dat de Nijmeegse Waalsprong met een gemeentelijke grondexploitatie zich, net als veel andere VINEX-projecten, in zwaar weer bevindt. Voor het gebied is een nieuwe ontwikkelstrategie nodig in combinatie met vernieuwende woonconcepten.

Bij het project Plant je Vlag ligt de nadruk op het individueel bouwen van de woning in eigen beheer. In de Vossenpels is een gebied aangewezen waar op ca. 200 kavels deze individuele initiatieven een plek kunnen krijgen. Uit de grote belangstelling bleek dat het project inspeelt op een behoefte die leeft onder veel inwoners van Nijmegen.
Hierop is gestart met het opstellen van het bestemmingsplan. Gedurende het planproces hebben verschillende inwoners hun ideeën geuit over hun gewenste toekomst in de Vossenpels; een kantoor aan huis, een kleine werkplaats, een theehuis of een Bed & Breakfast. Een globaal bestemmingsplan met een beperkt aantal regels over o.a. bouwhoogte en maximaal bebouwingspercentage faciliteert de sterk uiteenlopende wensen. Het grootste gedeelte van het gebied heeft een bestemming ‘Gemengde Doeleinden’ gekregen.

Daarmee is het gebied niet ‘welstandsvrij’ verklaard. Toekomstige bewoners hebben behoefte aan regels waardoor zij verzekerd zijn van een bepaalde 'welstand', zeg maar kwaliteit in de woonomgeving.  Per woonbuurt worden nu regels opgesteld die passen bij de verschillende sferen in de woonbuurten.
De ontwikkeling van de Vossenpels is in volle gang en het is mogelijk voor toekomstige bewoners een kavel naar wens, in vorm en omvang, te bepalen. Daarna kunnen ze starten met het ontwerp en realisatie van hun woning. De gemeente ondersteunt in de te nemen stappen m.b.t. vergunningen en goedkeuringen.

Bureau's BIEB en We Love The City geven aan dat bouwen in eigen beheer een betekenisvolle trend is. Voordeel van gezamenlijk bouwen is dat reeds bij het ontwerpproces van woningen en verkaveling aan beheer na oplevering wordt nagedacht.

Bouwen in eigen beheer heeft de toekomst!