De Castella toren van Ludo Grooteman heeft de architectuurprijs Nijmegen 2013 gewonnen. De woon- en kantoor toren is een ouderwetse galerijflat, maar door de inventieve uitwerking daarvan en vooral door een slimme geveloplossing is het een zeer actueel sieraad voor de stad geworden. Het verguisde type van de galerij flat is op inventieve wijze nieuw leven ingeblazen en op de kruising van een hoofdinvalsweg en de spoorlijn is een nieuw baken in de stad onstaan.
Ludo Grooteman moest een “haalbaar landmark” maken. De crisis had hard toegeslagen, er was voor deze plek een plan geweest dat in een vergevorderd stadium was gesneuveld. Grooteman kreeg dus een snaar strakke opdracht: “Maak er iets moois van, maar zorg dat je binnen het krappe budget blijft!” Het is natuurlijk een heel belangrijke plek in de stad waar krachtig sprekende architectuur moet worden gerealiseerd. Een parel voor de hele stad. En dat met een programma van 60 sociale huurwoningen en 1500m2 kantoorvloeroppervlak, vlak langs de Graafseweg én het spoor, die beide veel lawaai en fijnstof produceren. Hoe krijg je dat voor elkaar ? Grooteman: “Je kiest voor de simpelste bouwstructuur die je bedenken kunt: de aloude galerij flat, je neemt een lekkere breedtemaat voor je appartement, zodat de woon- en de slaapkamer naast elkaar aan de rustige gevel kunnen liggen en dát is je bouwstructuur, van boven tot onder zonder enige afwijking.”
Daaromheen komt dan een huid die van alles tegelijk moet doen: het geluid van het spoor en de weg moet geweerd worden, net als de warmte van de zon. Buiten moet hij een beeld scheppen dat een icoon voor de stad kan zijn, en binnen moet hij rust en gezelligheid geven, en: het mag niet veel kosten ! Het antwoord is: standaardisatie en grote aantallen. De verdiepinghoge glaspanelen hebben drie verschillende dieptematen en het glas heeft drie verschillende kleuren. Voor het overige zijn de honderden ramen precies hetzelfde. Deze typen kunnen willekeurig over de gevel worden verdeeld. Buiten kan daarmee een kleurrijk reliëf vorm worden gegeven en binnen krijgen de glaswanden een levendige vorm. In de diepste nissen past een gezellig zitje. Op de galerij zijn het serres geworden voor gezamenlijk gebruik. Deze gevel is in een vroeg stadium technisch helemaal uitgewerkt, in nauwe samenwerking met de fabrikant die hem zou gaan maken, maar daar nog geen opdracht voor had, ook die heeft erg veel geïnvesteerd in het fraaie resultaat. Daardoor was een zeer scherpe calculatie mogelijk. Grooteman “Als je zeker wil weten of het kan, dan moet je vér doordenken voordat je het gaat maken. Dat is een investering die je later terug verdient, maar je moet het wel aandurven, je moet erin geloven. Hier is het goed gelukt. We zijn ruim binnen het budget gebleven.”
Elk huis heeft een eigen kleur gekregen, voor elke voordeur ligt een vloermat in het beton gestort, en de verlichting is prachtig uitgekiend. Het uitzicht is overal adembenemend in drie richtingen. Als je uit de lift komt kijk je naar het Keizer Karel plein, je draait naar het noorden en werpt een blik op de treinen daarachter zie je de nieuwe stadsbrug, dan sla je weer links en loop je een rustig woonstraatje in. Mooi wat er zo gerealiseerd is met simpele middelen. De appartementen zijn niet groter dan 75 m2, maar een efficiënte plattegrond en natuurlijk het formidabele uitzicht naar alle kanten zorgen voor ongekende ruimte. Er zijn voorzieningen voor een extra kamer aan de galerij ingebouwd, maar weinig mensen zullen dat doen want juist het uitzicht over de hele stad is wat de woning zijn kracht geeft. Midden in de stad, maar hier ben je samen met de wolken en de wind, boven de stad uitgestegen… Natuurlijk krijg je dat gratis als je de hoogte in bouwt, maar je moet het als architect wel uitbuiten in je ontwerp. Als woongebouw is Castella dus zeer geslaagd. Ook als afronding van het Dobbelman project van Marlie Rohmer, is Castella goed gelukt. De contrasten in hoogte, kleuren en materialen werken prima. Door de hoekverdraaiing blijft de stoere fabriek van Marlies Rohmer volledig in haar waarde. Castella verbindt Rohmers project met de stad als geheel, vanuit elk punt van de wijk werkt de toren als baken. Het kunstwerk van Gerard Koek draagt daar natuurlijk fors aan bij. Als ‘landmark’ werkt het minder. Om zijn werk op afstand goed te doen had het gebouw best hoger mogen zijn. Wat een slanke poort voor de stad had kunnen zijn is een gedrongen doos gebleven. De gevel is van dichtbij bijzonder krachtig, maar van enige afstand werkt het reliëf niet meer. Dat laat zich het sterkst zien aan de west zijde. Het beeld vanaf de Graafseweg had beslist sterker kunnen zijn. De gevel aan de stadskant doet het veel beter , en zeker bij avond als de lampen aangaan, dan ontvouwt Castella zich in haar volle schoonheid.
Voor het juryrapport zie architectuurcentrumnijmegen.nl. Voor Ludo Grooteman en dit project zie www.mokearchitecten.nl
